رضاشاه در هنگام ترک ایران از زبان محمدعلی فروغی

در هنگام ترک ایران، رضاشاه بنده را صدا زد و گفت: 

این چک را بگیر !  این تمام دارایی من است !!!
چک به مبلغ ۷۰ هزار تومان بود !!!
رضاشاه گفت :این چک را بگیر و با آن در ایران دانشگاه و دبیرستان بساز و در تاریخ بنویسید که من هیچ چیز با خود نبردم تا آیندگان بدانند من با جیب خالی آمدم و با جیب خالی هم رفتم !
می‌دانم که عده‌ای در آینده حتما به دروغ من را دزد می‌کنند، به‌خاطر همین من این چک را به تو می‌دهم !!!

منبع: رضاشاه مردی که از نو باید شناخت نوشته‌ی: محمدعلی فروغی

**********

اشرف پهلوی می‌گوید: من گریه‌ی پدرم را هیچ‌گاه ندیدم، تا روزی که او سوار بر کشتی شد و کشتی آن‌قدر دور شد، تا دیگر چراغ‌های ایران معلوم نشد !
پدرم به اتاقش رفت و من هم به دنبال او !
به در اتاق که رسیدم، صدای هق‌هق گریه‌ی پدرم را از پشت در شنیدم و این صحنه برایم بسیار دردآور بود !

منبع: رضاشاه در آیینه تاریخ

***************

رضاشاه را وقتی با عرف امروز می‌سنجند، می‌گویند «دیکتاتور» بود، اما برای درک این مرد باید به دو موضوع دقت کرد:
الف) شرایط جهان در آن دوره
ب) شرایط ایران در آن دوره

الف) شرایط جهان:
۱- همدوره رضاشاه در شوروی، استالین بود که برای تثبیت قدرت خود، بیست میلیون نفر را اعدام کرد.
۲- در همان دوره در کشور ترکیه چند میلیون ارمنی کشتار شدند.
۳- همزمان در ژاپن پانصدهزار دختر از منچوری ربوده شدند.
۴- در ده‌ها کشور دیگر نیز اوضاع بدتر از این بود.
اگر این ها را بدانیم، در آن شرایط رضاشاه را باید یکی از دموکرات‌ترین سران حکومت‌های جهان وقت نامید، که بدون کشتار مردم، بدون قتل عام و نسل کشی، به قدرت رسید !

ب) شرایط ايران:
۱- رضاشاه زمانی به قدرت رسید که ايران از لحاظ اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیت ملی در قهقرا به سر می‌برد.
۲- وی زمانی شاه شد که یک سوم از جمعیت کشور در ماجرای قحطی بزرگ، از گرسنگی مرده بودند.
۳- همچنین کشور هیچ درآمدی از نفت و گاز و منابع معدنی نداشت.
۴- مملکت فاقد ارتش، پلیس و هر ارگان حکومتی و نظامی بود.
۵- نیروهای تجزیه‌طلب از خراسان تا گیلان، از آذربایجان تا کردستان و از خوزستان تا بلوچستان با تمام قدرت داعیه‌ی جدایی سر داده بودند. اگر او با خشونت این گروه‌ها را سرکوب نمی‌کرد، ایران دیگر ایران امروز نبود !

به تمام این موارد ملی، اضافه کنید:
۱- بنیان‌گذاری دانشگاه تهران.
۲- تهیه و تصویب نخستین قانون مدنی ایران.
۳- بنیان‌گذاری ثبت اسناد و ثبت احوال و اجباری کردن صدور شناسنامه.
۴- لغو کاپیتولاسیون دوره قاجار برای انگلیس و روسیه.
۵- ملی‌کردن جنگل‌ها و مراتع ایران.
۶- براندازی سیستم خان‌سالاری و تعطیل کردن حرم‌سرای قجری.
۷- متحدکردن نیروهای نظامی و تشکیل ارتش ایران.
۸- بنیان‌گذاری سیستم بانکی کشور.
۹- بنیان‌گذاری سیستم بیمه در ایران.
۱۰- ساخت راه‌آهن سراسری.
۱۱- تغییر تقویم رسمی از تقویم قمری به خورشیدی.
و ده‌ها اصلاحات و اقدامات ملی دیگر که باید توجه داشت، با توجه به جو سنتی و مخالفت‌های جامعه مذهبی ایران در آن دوره، هرکدام از این اقدامات در نوع خود یک معجزه بود.
رضاشاه تنها یک بار تاج‌گذاری کرد و دیگر هرگز نه تاج نهاد و نه برتخت نشست.
وی اولین حاکم ایران پس از اسلام بود که حرم‌سرا نداشت و در اولین روز سلطنتش حرم‌سرای بزرگ قاجاری را با ده‌ها زن و دختر تعطیل کرد؛ در حالی که می‌توانست از خزانه‌ی مملکت به عیش و نوش بپردازد، اما این کار را نکرد.
تنها یک سفر خارجه به ترکیه داشت و در تقریبا تمام دوران پادشاهی خود، به جای استفاده از تاج و لباس شاهی، یونیفرم نظامی و خدمت بر تن کرد.

۲۴ اسفند ۱۲۵۶- آلاشت، مازندران
۴ امرداد ۱۳۲۳ ژوهانسبورگ، آفریقای‌جنوبی
تاج‌گذاری: ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵